Kardeş Kıskançlığı

KARDEŞ KISKANÇLIĞI

Çocuklar için ‘yeni bir kardeş’ kabul edilmesi güç bir durumdur. Özellikle uzun yıllardır anne ve babası ile baş başa bir hayat süren, her an ailesinin ilgisine alışmış çocuklar için; yeni bir kardeş adeta bir tehlike gibi görünür. Oyuncaklarını, odasını, anne ve babasını paylaşacağı bir kardeş adeta onun yerini alacak, her şeyine ortak olacaktır.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı oldukça sık rastlanan bir durumdur. Kıskançlık derecesi, çocuğun yaşına, ailenin çocukla olan ilişkisine ve çocuğun kişilik özelliklerine göre değişebilir. Kardeşler arasında belli ölçülerde kıskançlık yaşanması doğal kabul edilir. Yaşanan bu kıskançlıklarda önemli olan ise, kardeşlerin birbirlerine karşı olan davranış ve tutumlarıdır.

Yeni bir kardeşin doğumu ve var olan ilginin bölünmesi ile birlikte, çocuk artık daha az sevildiğini düşünmeye başlar. Yaş farkı iki buçuk-üç yaştan daha az ise bu duygu daha sık görülür.

Kardeş Kıskançlığında Çocuklarda Ne Gibi Davranışlar Görülür?

Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklarda;

Daha önceden neşe ile oynadığı oyunlara karşı ilgisizlik,
İçe kapanıklılık,
Parmak emme, alt ıslatma, bebeksi konuşma, sık sık ağlama gibi davranışlar,
Okula karşı ilgisizlik, okula gitmek istememe,
Arkadaşlarına ve çevreye zarar verme, saldırgan davranışlar,
Aşırı öfke, sinirlilik,
Baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı gibi şikayetler,
Depresyon,
Mutsuzluk,
Mastürbasyon,
Uyku bozuklukları,
Yeme bozuklukları görülebilir.

Kardeş kıskançlığında görülen bu belirtilerin yanı sıra, çocuklar yeni bir bebeğin eve gelmesi ile birlikte evden ayrılmak istememeye başlarlar. Örneğin: okula gitmek ya da bir yakınlarında kalmak istemez, direnç gösterirler. Yeni doğan kardeşe karşı aşırı bir ilgi ile yaklaşabilirler. Bu aşırı ilginin beraberinde koruyuculuk da vardır. Kıskançlık duygularını bastırarak, kardeşine karşı aşırı sevgi gösteren çocukların bu davranışlarının altında çoğu zaman anne ve baba sevgisini kaybetme korkusu vardır. Bu korku henüz anne hamile iken başlar. Bebeğin doğumu ile birlikte, çocuk anne ve babasına sık sık kendisini sevip sevmediklerini sorabilir. Sevgilerinden emin olma isteği taşıyabilir.

Anne ve Babalar Neler Yapabilir?

Henüz kardeş doğmadan önce anne ve baba, çocuklarını yeni bir kardeş konusunda bilgilendirmelidir. Anlayabileceği bir dil ile artık ailelerine yeni bir bebeğin geleceği, eve ilk zamanlar sık sık misafirlerin gelip gidebileceği, bu süreçte annenin bebekle de ilgileneceği, bebeğin ihtiyaçları olabileceği anlatılmalıdır.

Yeni doğan bir bebek ile birlikte aile içinde, ilk çocukla eskisi kadar ilgilenmek özellikle anne için ilk zamanlar mümkün olmayabilir. Bu durum ise çocuğun “Artık beni sevmiyorlar.”hissine kapılmasına neden olur. Bu yüzden, bebeğin doğumu ile birlikte, anne ve baba çocuklarına önceden nasıl davranıyorlarsa aynı şekilde davranmaya özen göstermeli, anne yeni doğan bebek ile ilgilenirken baba özellikle yaşça büyük çocuk/çocuklarla birlikte baş başa vakit geçirmelidir.

Bebeğin doğumu ile birlikte, yaşça büyük çocuğun hayatında değişiklik yapılmamalıdır. Örneğin: bebeğin eve gelişi ile birlikte çocuk evden ayrılmak, odasından ayrılmak zorunda bırakılmamalı, bebek doğduktan sonra çocuk anaokuluna verilmemelidir. Bu durum bebeğe alışmak yerine, çocuğun hayatında daha büyük zorlukların yaşanmasına sebep olur. Eğer bir değişiklik yapılması gerekiyorsa, bu değişiklikler bebek doğmadan önce yapılmalıdır.

Bir kardeşe alışmak, onu kabul etmek çocuklar için güç olsa da, ailenin desteği bu konuda büyük önem taşır. Özellikle bebek doğmadan önce çocuğu yeni bir kardeşe hazırlamak, kabul etmesini sağlamak daha kolaydır. Bebek doğduktan sonra kardeş kıskançlığı artış göstereceği için, çocuğu hazırlama süreci bebeğin doğumundan sonraya bırakılmamalıdır. Eğer çocuğunuz anaokuluna başlayacaksa, bebeğin doğumu ile değil; bebek doğmadan 3-4 ay önce okula başlaması çok daha uygun olacaktır.

Bebeğin gelişine çocuğu hazırlamak aynı zamanda sözlü ifade ile de yapılmalıdır. Yaşça küçük çocuklara bu durum hikayeleştirilerek anlatılacağı gibi, yaşça daha büyük olan çocuklara kardeşi doğduğunda neler olacağı, onun için neler yapabileceği somut bir şekilde anlatılabilir. Hazırlık sürecinde, çocuğun fikrinin alınması kardeşe bir şey alınırken ona da bir şeyler alınması çocuğu bebeğin gelişini kabullenmesine yardımcı olacaktır.

Bebeğin doğduğu ilk aylar, anneye yardımcı kişiler olmalı ve bu kişiler çocukla ilgilenip, çocuğa yeni bir kardeşe alışma konusunda destek sağlamalıdır.

Daha büyük yaştaki çocuklarınız arasında kardeş kıskançlığı varsa…

Çocuklarınız arasında kıskançlık varsa, onları birbirinden uzaklaştırmak yerine birlikte paylaşabilecekleri ortamlar oluşturun.
Çocuklarınız kavga ederken hakem rolünde olmayın. Fiziksel bir yaralanma söz konusu olmadığı sürece, sorunlarını kendi aralarında çözmeleri için zaman tanıyın, taraf tutmayın.
Kavga etmelerine fırsat vermeyin. Daha uzlaşmacı yöntemlerle nasıl çözüm üretebilecekleri konusunda konuşun, bilgilendirin.
Kardeşler arasında kıskançlığın her ailede yaşanabileceğini, oldukça normal bir durum olduğunu unutmayın.
Sorunlarla baş edemiyorsanız bir uzman desteği almaktan çekinmeyin.

Neler Yapılmamalı ?

Hamilelik sürecinde, çocuğunuzu kucağınıza alamadığınızda, ya da oturmakta güçlük çektiğinizde sebep olarak karnınızdaki bebeği göstermeyin. Bu durum bebeğe karşı çocuğun kızgınlık duymasına neden olur.
Yeni bir kardeşin gelmiş olmasını henüz kabullenemeyen çocuğunuza, kardeşi ile ilgili şakalar yapmayın. Kızdığınızda ise, çocukta var olan kıskançlığı arttıracak: “Kardeşin bak ne kadar uslu duruyor, beni hiç üzmüyor; ama sen beni çok üzüyorsun.”, “Kardeşini senden daha çok seviyorum.”gibi uyarılarda bulunmayın.
Kardeşinin doğumu ile birlikte çocuğun kendisini kötü hissedeceğinden dolayı endişe duyarak, çocuğunuza gösterdiğiniz ilgiyi abartarak, her istediğini yapmayın, hediyelere boğmayın.
Çocuğun yeni doğan kardeşini kabul etmesi için ona baskı yapmayın, aceleci davranmayın. Zaman tanıyın.
“Sakın üzülme, seni de kardeşin kadar çok seveceğiz.”gibi söylemlerde bulunmayın. Bu cümle anne babanın sevgisi için kardeşle yarışmasına sebebiyet verebilir.
Çocuğun yanında bebek için: “Ne kadar da huysuz, sürekli ağlıyor; senin kadar uslu değil.”gibi cümleler söylemeyin. Bu cümleler çocuk tarafından inandırıcı bulunmamakla birlikte, çocuğa onu kandırmaya çalıştığınız hissini yaşatabilir.
Çocuğu bebekten uzaklaştırmak yerine, ona yapabileceği küçük görevler vererek bebekle iyi ilişkiler geliştirmesi sağlanabilir.
Kardeşler arasında kıyaslamalardan kaçının.
“Sen artık abla oldun.”gibi çocuğa sorumluluk yükleyen cümleler kurmayın. Onun da hala çocuk olduğunu unutmayın.
Bebeğin doğumu ile birlikte, çocuğunuzu anaokuluna göndermeyin. Bu durum kardeş kıskançlığını pekiştireceği gibi, okul fobisine de yol açabilir. Eğer anaokuluna göndermek gibi bir planınız varsa, bunu bebeğin doğumundan 3-4 ay önce gerçekleştirin.
Oyuncaklarını ondan habersiz kardeşine vermeyin. Vermek istemediği oyuncaklar konusunda onu zorlamayın.